Summerschool: Telefonische leugendetectie

Telefonisch fraudeonderzoek komt bij de meeste organisaties vaak voor.  Op welke manier kunnen we erachter komen dat een klant het met de waarheid niet zo nauw neemt? Welke kenmerken kunnen ons helpen om misleiding en leugens te detecteren? Welke gesprekspatronen kunnen een indicatie zijn van subtiele aanwijzingen van een leugenachtige verklaring?

Bij onze zoektocht naar de waarheid zijn er meer elementen in het telefoongedrag van de verdachte vrouw of man dan we ons realiseren. In deze training is onze onderzoeksfocus de psychologie van de waarheidsvinding. Met de kennis en inzichten uit de gedragswetenschap zijn we in staat om scherper te luisteren, meer verbanden te leggen tussen taal en de niet-talige aspecten in het gesprek, en daarmee aanwijzingen, patronen en ‘hotspots’ op te sporen. 

Insteek / Benadering

In de training behandelen we een aantal niet-talige en talige gedragspatronen die we in een telefoongesprek kunnen waarnemen. Het programma omvat twee blokken van onderzoek:

• Blok 1 – Contextuele en non-verbale signalen
• Blok 2 – Inhoudelijke verbale signalen

 In het eerste trainingsblok staat een aantal niet-talige kanten van telefonisch fraudeonderzoek centraal:

1. context-informatie – gespreksomgeving: informatie via omgevingsgeluiden, locatie, andere mensen bij, of in de buurt van het gesprek
2. paraverbale informatie – gesprekshouding en attitude: informatie door te “kijken” door de telefoon
3. vocale informatie – niet-talige aspecten, stemgebruik, spreekpauzes: informatie uit de niet-talige uitingen van de ander

 Het tweede trainingsblok gaat in op de inhoudelijke verbale signalen in telefonische contacten:

1. verbale informatie – taal & taalgebruik: informatie uit de taaluitingen: woorden en betekenissen
2. psychologische informatie – mentaliteit, gemoedstoestand: mentale signalen, 'hotspots’ als onrust, gejaagdheid en weerstand
3. persoonlijkheid – cognitie, gewiekstheid, manipulatief taalgedrag: snelheid van begrip, volgend of behendigheid, respectvol gedrag of kleinerende en intimiderende uitingen

We kijken naar belangrijke taalpsychologische onderwerpen die we als onderzoeker vaak onbewust en achteloos negeren in telefonische fraudedetectie. Juist die onbewuste informatie geeft ons veel meer aanwijzingen dan we ons realiseren. We kunnen daarbij denken aan thema’s als:

• ‘Silent Basics’
• intuïtie en expert-intuïtie
• systeem 1 en systeem 2 in denken en beslissen
• de voorsprong van onderbewuste waarneming
• patroonherkenning
• “kijken” door de telefoon
• afwijkende positie van articulatie-organen
• vier aspecten van de stem
• het construeren van een leugen kost meer tijd

We gaan in op de resultaten van leugengedrag uit fMRI-onderzoek, waarmee we in delen van het brein kunnen kijken. Wat gebeurt er als iemand een leugen vertelt? Hoe kunnen we dat in het telefoongesprek opmerken? Aan de hand van beeldfragmenten en telefonische fraudecasuïstiek doen we een aantal tests en oefeningen om naast meer kennis en inzicht ook onze vaardigheid in het “horen” van misleiding in het interview te vergroten. We gaan daarbij onder meer in op: 

• voorsprong in telefonisch verhoren: 13% meer score in leugendetectie 
• de belemmerende werking van visuele detectie
• selectieve perceptie: ons brein verzint ze waar je bij staat
• talige criteria voor waarheidsvinding
• afwijkend taalgebruik
• taal als leugendetector
• recente wetenschappelijke studies naar taalpatronen als ‘hotspots’ 
• vraagvaardigheden voor leugendetectie
• neuro-psychologische effecten van confronterende vragen
• gewetenloosheid in taal en telefoongedrag

 Bij de training wordt een hand-out en een literatuuropgave verstrekt.

Voor wie?

Deze training is bedoeld voor iedereen die met telefonisch fraudeonderzoek te maken heeft of kan krijgen.

Cursusduur en -tijden

Lesdagen: 0.5 lesdag

Ingangseisen

Geen vooropleiding vereist, niveau MBO+.

Al onze opleidingsprijzen zijn inclusief btw, inclusief arrangement en locatiekosten (€ 72,20 per dag) en inclusief (digitaal) lesmateriaal.